တ႐ုတ္နဲ႕ အေမ ရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြအေပၚ ဘယ္လိုအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိသလဲ?

http://m.voicejournalmm.com/Home/Detail/13269

Oct 5,2018

တ႐ုတ္နိုင္ငံ နန္နင္းမွာျပဳလုပ္တဲ့ (၁၁) ႀကိမ္ေျမာက္ တ႐ုတ္-အာဆီယံအဆင့္ျမင့္ပညာရွင္မ်ား (Think Tank) ရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပီကင္းတကၠသိုလ္က ပါေမာကၡတစ္ေယာက္ကေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႕ အေမ ရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြအေပၚ ဘယ္လိုအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိသလဲဆိုတာကို သုံးသပ္ျပခဲ့ပါတယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ တ႐ုတ္နဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြဟာ တစ္ေလွထဲစီး တစ္ခရီးထဲသြားေတြျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႕ရဲ႕ အယူအဆအရကေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ ရလာမယ့္ ရလဒ္ ေတြဟာ တစ္နိုင္ငံနဲ႕ တစ္နိုင္ငံ မတူညီၾကဘူး။

တ႐ုတ္ကို တင္ပို႔ေနတဲ့ ပို႔ကုန္ေတြ ေလ်ာ့သြားနိုင္တာကို အေမ ရိကန္ဘက္ပိုၿပီး တင္ပို႔နိုင္မယ္။ တ႐ုတ္က စက္႐ုံေတြ၊ တ႐ုတ္ကေန၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြ ဘယ္လို ေ႐ႊ႕ေျပာင္းထုတ္လုပ္နိုင္မယ္ဆို ရင္ေတာ့ အဲဒီနိုင္ငံေတြဟာ အက်ိဳးရွိမယ္လို႔ သူက သုံးသပ္တယ္။

အေမရိကန္ဟာ တ႐ုတ္ကို ဦးတည္ၿပီး တိုက္ခိုက္တာျဖစ္ေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြလည္း ထိခိုက္မႈရွိနိုင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ သူတို႔ဟာ တ႐ုတ္နဲ႕ အေမရိကန္တို႔ရဲ႕ ကုန္သြယ္ဖက္နိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ စက္မႈကုန္ေခ်ာထုတ္လုပ္တဲ့ ကြင္းဆက္ႀကီးထဲမွာ အက်ဳံးဝင္ေနတဲ့ နိုင္ငံေတြလည္းျဖစ္ေနလို႔လို႔ ျမင္တယ္။

အေမရိကန္က ေနအားသုံးလွ်ပ္စစ္ဘက္ထရီေတြ၊ အဝတ္ေလွ်ာ္ စက္ေတြအေပၚ သံမဏိ၊ အလူမီနီယံနဲ႕ အျခားကုန္ပစၥည္းေတြအေပၚ အခြန္ေတြ ေကာက္ခံလိုက္တဲ့အတြက္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံေတြရဲ႕ ပို႔ကုန္ေတြေလ်ာ့ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ၿပိဳင္ဆိုင္နိုင္စြမ္းကို ထိခိုက္မယ္။

အင္ဒိုနီးရွားတို႔လို ကုန္ၾကမ္းတင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈကို အားကိုးေနရတဲ့ နိုင္ငံေတြဟာ ကမာၻ႔ ဝယ္လိုအားက်ဆင္းလာရင္ ပို႔ကုန္ေတြက်ဆင္းလို႔ သူတို႔ရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးလိုေငြေတြပိုၿပီး ႀကီးမားလာနိုင္တယ္။

တိုက္ရိုက္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြရွိသလို သြယ္ဝိုက္ထိခိုက္မႈ ေတြလည္း ရွိနိုင္တယ္။

ကမာၻ႔ထုတ္လုပ္ေရာင္းဝယ္မႈ ကြင္းဆက္ကို ထိရင္ အနာဂတ္မွာ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးစနစ္ကို ထိခိုက္ေျပာင္းလဲေစနိုင္တယ္။ တ႐ုတ္ပို႔ကုန္ ေတြထိခိုက္ရင္ တ႐ုတ္က အေရွ႕ေတာင္ အာရွနိုင္ငံေတြကေန ဝယ္ေနတဲ့ စက္ပစၥည္းေတြ၊ ကြန္ပ်ဴတာပစၥည္းေတြကို ထိခိုက္နိုင္တယ္။ (ဥပမာ- အိုင္ဖုန္းအတြက္ ပစၥည္းေတြကို အိမ္နီးခ်င္း ၁၀ နိုင္ငံကေနဝယ္တယ္)

အေမရိကန္က သူ႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းေတြအေပၚ အခြန္ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ျပည္ပက ကုန္ၾကမ္းေတြ သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးေကာက္တဲ့အတြက္ အေရာင္းကြင္းဆက္ထဲမွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ စရိတ္ရဲ႕ အေနအထားေတြ ေျပာင္းလဲသြားမယ္။ အရင္က စရိတ္သက္သာတာေတြ စရိတ္ႀကီးလာၿပီး စရိတ္ႀကီးေနတာေတြက စရိတ္သက္သာသြားနိုင္တယ္။

ဖိအားေပးခံရတဲ့ နိုင္ငံေတြက ပစၥည္းေတြ၊ ေဈးႀကီးလို႔ ၿပိဳင္ရ ခက္မယ္။

ခုအထဲ တ႐ုတ္နိုင္ငံဟာ စက္မႈထုတ္ကုန္ေတြ၊ ကုန္ေခ်ာေတြ တင္ပို႔ တဲ့ အႀကီးဆုံးနိုင္ငံျဖစ္တယ္။ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမစမီကတည္းက တခ်ိဳ႕ စက္႐ုံေတြ တ႐ုတ္ကေန တျခားနိုင္ငံေတြကို ေ႐ႊ႕ေနၾကၿပီ။

တ႐ုတ္အေျခစိုက္ ကုန္ေခ်ာထုတ္လုပ္ငန္းေတြနဲ႕ သူတို႔ရဲ႕ ေဖာက္သည္ ေတြဟာ ကမာၻ႔စီးပြားေရး အေဆာက္အဦႀကီးႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္နဲ႕ အေမရိကန္ကို ခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့ ရႈပ္ေထြးရွည္လ်ားတဲ့ ထုတ္လုပ္ေရာင္း ခ်မႈကြင္းဆက္နဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ျပန္ၿပီးစဥ္းစား သုံးသပ္ၾကရေတာ့မယ္။

အခြန္ေတြ တိုးလာတာကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းၾက၊ တုံ႕ျပန္ၾကမလဲ။

ကုမၸဏီေတြဟာ အစကတည္းက စက္႐ုံေတြကို ကုန္ၾကမ္းသြင္းသူ ေတြ၊ အစိုးရေတြနဲ႕ ဆက္ဆံထား ဆက္သြယ္ထားတာမရွိဘူးဆိုရင္ အခုမွ ထၿပီး ေဈးကြက္သစ္ရွာဖို႔ မလြယ္လွဘူး။

အပ္ခ်ဳပ္စက္လိုဟာမ်ိဳးေတြက အျခားနိုင္ငံေ႐ႊ႕ဖို႔လြယ္ေပမယ့္ အီလက္ထ႐ြန္နစ္လို ရႈပ္ေထြးတဲ့ ကြန္ရက္ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြကိုေတာ့ ေ႐ႊ႕ဖို႔ လြယ္မယ္မဟုတ္။ အီလက္ထ႐ြန္နစ္ပစၥည္းေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အခုအထိ တ႐ုတ္နိုင္ငံက လာေနတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုးလာတဲ့ သြင္းကုန္ခြန္ေတြ၊ မေသခ်ာမေရရာတာေတြေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္သူေတြ ေသာကေရာက္ေနၾကေပမယ့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ ဦးစီးဦးေဆာင္အခန္းက႑ ကေတာ့ ေလ်ာ့က်သြားမယ့္ အလားအလာသိပ္မရွိဘူးလို႔ သုံးသပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနတာပါ။

လုပ္ခနိမ့္က်တဲ့ နိုင္ငံေတြကို ေဈးကြက္ေဝစုခြဲေပးလိုက္ရတာေတြ ရွိေနေပမယ့္ ကမာၻ႔အဝတ္အထည္ေဈးကြက္မွာ တ႐ုတ္က ၃၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ၆.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဗီယက္နမ္က ၅ ဒသမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ကေမာၻဒီးယားက ၁.၆ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ ေရးအဖြဲ႕ အစီရင္ခံစာကဆိုပါတယ္။ ႐ုံးသုံးစက္ပစၥည္းနဲ႕ ဆက္သြယ္ေရး ပစၥည္းေဈးကြက္မ်ားလည္း အလားတူ အေျခအေနနဲ႕ ရင္ဆိုင္ေနရတာပါ။

တ႐ုတ္နိုင္ငံဟာ စက္မႈလက္မႈဆိုင္ရာ အေရာင္းကြင္းဆက္ေရာ၊ ဝန္ေဆာင္မႈအေရာင္းကြင္းဆက္ကိုေရာ တီထြင္ဆန္းသစ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္လို႔ ဘယ္နိုင္ငံကမွ အစားထိုးလို႔မရဘူးဆိုတာ အေမရိကန္လည္း သိထားၿပီး သားပါ။

တ႐ုတ္နိုင္ငံမွာ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ ေတြ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာလို႔ အစစအရာရာ အင္တာနက္နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ အလုပ္လုပ္ၿပီးသားျဖစ္ေနၿပီ။ တ႐ုတ္စက္႐ုံေတြဟာ ၿပိဳင္ဆိုင္နိုင္စြမ္း ျမင့္မားလာေအာင္ အလိုအေလ်ာက္စက္သုံးလာ၊ အဆင့္ျမင့္ထုတ္ကုန္ ေတြ ေျပာင္းထုတ္လုပ္တာမ်ိဳးေတြ လုပ္လာနိုင္ပါတယ္။

တ႐ုတ္နိုင္ငံက လက္ရွိစက္႐ုံႀကီးေတြ (လက္ကိုင္ဖုန္း ၁၀ သိန္း ေလာက္ထုတ္နိုင္) လွ်ပ္စစ္ပစၥည္း သန္းရာခ်ီထုတ္နိုင္တဲ့ စက္႐ုံမ်ိဳး ဘယ္နိုင္ငံမွာမွ မရွိ၊ စက္႐ုံေ႐ႊ႕ဖို႔ ဘယ္မွာလဲ အရင္းအႏွီး၊ အခ်ိန္က လည္း ႏွစ္ခ်ီၾကာမယ္၊ ေ႐ႊ႕ရက်ိဳးေကာ နပ္ၾကပါ့မလား။

အခုကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ အရွိန္ တက္လာရာ အဓိကအင္အားႀကီးနိုင္ငံေတြက လက္တုံ႕ျပန္မွာကို စိုးရိမ္ လာၾကရတယ္။ ကမာၻ႔စီးပြားေရးေလာကနဲ႕ စားသုံးသူေတြရဲ႕ ယုံၾကည္စိတ္ ခ်မႈလည္း သိသိသာသာက်ဆင္းမယ္။ ေငြေၾကးရွားပါးက်ပ္တည္းမယ္။ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမႈအတြက္ေရာ စားသုံးမႈအတြက္ပါ ကမာၻ႔စီးပြားေရး ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲသြားနိုင္တယ္။ ေဒၚလာေဈး တက္ၿပီး အျခားေငြေၾကးေတြ တန္ဖိုးက်ေစနိုင္တယ္။ အေရွ႕ေတာင္ အာရွကေန အေမရိကန္ကို အရင္းအႏွီးေတြ စီးထြက္သြားနိုင္တယ္။ ေဒၚလာနဲ႕ ေခ်းထားတဲ့ အေႂကြးေတြ ျပန္ဆပ္ရခက္မယ္။

တ႐ုတ္နဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွက စေတာ့ရွယ္ယာေဈးကြက္ကိုလည္း ထိခိုက္မယ္။ အထူးသျဖင့္ ပို႔ကုန္ကို အဓိကထားေနရတဲ့နိုင္ငံေတြ တ႐ုတ္ ကို အမ်ားဆုံးအားကိုးတင္ပို႔ေနရတဲ့နိုင္ငံေတြ၊ တ႐ုတ္နိုင္ငံရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ ႏွံမႈကို အားကိုးေနရတဲ့နိုင္ငံေတြလည္း ထိခိုက္နိုင္တယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္နဲ႕ ႏွိုင္းယွဥ္ရင္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာတခ်ိဳ႕နိုင္ငံေတြက တ႐ုတ္၊ တခ်ိဳ႕က အေမရိကန္နဲ႕ ကုန္သြယ္မႈ ပိုလုပ္လာၾကတာေတြ႕ရတယ္။

အိႏၵိယ၊ ဘူတန္၊ ဂ်ပန္၊ တိုင္ဝမ္နဲ႕ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔က အေမဥရိကန္ဘက္ကို ပိုၿပီး ပို႔ကုန္ေတြပို႔တယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ေစာေစာကေျပာခဲ့သလို အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံ ေတြ ရင္ဆိုင္ရမယ့္ ဒုကၡေတြ၊ ေကာင္းက်ိဳးေတြ မတူၾကဘူးလို႔ ပီကင္း တကၠသိုလ္ပါေမာကၡက ေျပာခဲ့တာျဖစ္တယ္။

ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြးၾကရာမွာ တ႐ုတ္က ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမွာနိုင္ မွာလားလို႔ေမးေတာ့ မရႈံးပါဘူးလို႔ေျဖသလို ဘယ္သူမွ အက်ိဳးမရွိမွန္း မၾကာမီ သေဘာေပါက္လာနိုင္တယ္။ ေရရွည္တိုက္မယ္မထင္ဘူးလို႔ အေကာင္းဘက္က ရႈျမင္သုံးသပ္သြားတာကိုလည္း ေတြ႕ရတယ္။

ခင္ေမာင္ညို (ေဘာဂေဗဒ)