ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ အာရွႏုိင္ငံေတြရဲ႔ စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ ေရွ႔အလားအလာေတြဟာ အရည္အေသြးရွိတဲ့ အလုပ္အကုိင္ ရရွိမႈေတြအေပၚ မူတည္မယ္လုိ႔ ေဒသတြင္း စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သတိေပးလုိက္ပါတယ္။ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈေတြမွာ ေရွ႔တန္းေရာက္ လာေနတဲ့ အာရွတုိက္အေနနဲ႔ ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈေတြကုိ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ မိ႐ုိးဖလာ လုပ္ငန္းေတြ အေပၚမွာသာ အားကုိးေနလုိ႔ မရဘူးလုိ႔လည္း ေထာက္ျပေနၾကတာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အာရွေဒသက အလုပ္အကုိင္ ရရွိေရး အေျခအေနေတြမွာ ဘယ္လုိ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနသလဲ ဆုိတာေတြကုိေတာ့ ဒီတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦး က စုစည္းတင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အာရွေဒသမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုအတြင္း ႀကီးထြားလာတဲ့ စီးပြားေရးကေန အက်ဳိးခံစားေနရတာေတြကုိ ထိန္းထားႏုိင္ဖုိ႔ သာမက တုိးခ်ဲ႔သြားႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ အရည္အေသြးျပည့္တဲ့ အလုပ္အကုိင္ ရရွိဖုိ႔လုိ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ အာရွဖြ႔ံၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) ရဲ႔ အစီရင္ခံစာက သတိေပးပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြကစလုိ႔ စီးပြားေရး အရွိန္အဟုန္ ေကာင္းလာတဲ့ ေဒသတခု ျဖစ္လာေနတဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေဒသတြင္း လူဦးေရရဲ႔ ၄၀% ေက်ာ္ဟာဆုိရင္ တေန႔ကုိ ၀င္ေငြ အေမရိကန္ ၂ ေဒၚလာေအာက္နဲ႔ ဆင္းရဲမဲြေတတဲ့ အဆင့္မွာ ေနထုိင္ေနၾကရဆဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ အာရွ-ပစိဖိတ္ ေဒသအတြက္ အဓိကက်တဲ့ တုိင္းတာခ်က္ အျဖစ္ ထုတ္ျပန္လုိက္တဲ့ ႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပလုိက္တာပါ။
ေဒသတြင္းက တုိးတက္မႈေတြဟာ စီးပြားေရး အင္အားႀကီး အေနာက္ႏုိင္ငံေတြ ထက္ေတာင္သာလာတဲ့ အေျခအေနကုိ ေရာက္လာေနေပမဲ့ အေျခခံက်တဲ့ အလုပ္အကုိင္ ကိစၥလုိ ျပႆနာေတြဟာ စိမ္ေခၚမႈေတြအျဖစ္ ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ ADB ရဲ႔ ထိပ္တန္းစီးပြားေရး ပညာရွင္ ခ်န္ ယုံယီး (Chang Yong-rhee) က ေျပာပါတယ္။
“အာရွတုိက္မွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြ ႀကီးထြားေနေပမဲ့လည္း၊ ၀င္ေငြရွိသူနဲ႔ မရွိသူၾကား ကြာဟေနပါတယ္။ ဒီအေျခအေနက လူမႈေရးအရ တင္းမာမႈေတြ ျဖစ္လာႏုိင္သလုိ၊ ေရရွည္တုိးတက္မယ့္ အလားအလာေတြမွာလည္း အဟန္႔အတား ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အာရွက ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ အရွိန္အဟုန္ေတြကုိ ထိန္းထားႏုိင္ေအာင္ အားလုံးခံစားခြင့္ ရွိဖုိ႔နဲ႔ အရည္အေသြးရွိတဲ့ အလုပ္အကုိင္ေတြ ရရွိဖုိ႔ လုိပါတယ္။”

Source: ADB
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ကေန ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း ေဒသအလုိက္ အလုပ္အကုိင္ ရရွိမႈ အေျခအေန

တျခားေဒသေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ အာရွေဒသဟာ အတည္တက် မဟုတ္တဲ့ အလုပ္အကုိင္ေတြကုိ လုပ္ကုိင္ေနၾကရသူ အေရအတြက္ သိသိသာသာ မ်ားျပားေနတယ္လုိ႔လည္း ADB က ေျပာပါတယ္။ ေဒသတြင္းက တုိင္းျပည္တခုျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့ အေရအတြက္ဟာ ၆% တ၀ုိက္မွာ ရွိမယ္လုိ႔ ဆန္းစစ္သူေတြက ခန္႔မွန္းထားၾကတာပါ။ ဒါဟာလည္း လူဦးေရရဲ႔ အမ်ားစု အစဥ္အလာအားျဖင့္ လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရးလုိ လုပ္ငန္းေတြကုိ အားထားေနတာ၊ အလုပ္အကုိင္ေတြ ရႏုိင္မယ့္ တျခား အခြင့္အလန္းေတြ မရွိတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနေတြကုိ ဆန္းစစ္ေလ့လာေနတဲ့ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ မက္ကြာရီ (Macquarie) တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ ေရွာင္ တာနဲလ္ (Sean Turnell) က ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံသား အမ်ားစုဟာ ဥပမာအေနနဲ႔ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းမွာ လုပ္ကုိင္ေနၾကတာပါ။ စက္မႈလုပ္ငန္း၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း စတာေတြလုိ လူအမ်ားအျပားကုိ အလုပ္ေပးႏုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းႀကီးေတြ ဖန္တီးထားတာ မရွိေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လက္မဲ့ေတြ အမ်ားအျပားရွိေနၿပီး အခ်ိန္ျပည့္ အလုပ္အကုိင္ေတြရဲ႔ အက်ဳိးေက်းဇူးကုိလည္း မခံစားၾကရပါဘူး။”
အရည္အေသြး ျပည့္မီတဲ့ အလုပ္အကုိင္ေတြနဲ႔ အတည္တက် သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္တဲ့ လစာ၊ လုပ္ငန္းခြင္ အေျခအေနေတြ ဖန္တီးေပးႏုိင္ဖုိ႔ အာမခံခ်က္ ရႏုိင္မယ့္ အေျခအေနေတြကေတာ့ အာရွေဒသမွာ သိပ္အားရစရာ မေကာင္းလွဘူးလုိ႔လည္း ADB က သတိေပးထားတာပါ။ လတ္တေလာ ဖန္တီးေပးႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အလုပ္အကုိင္ေတြ ဆုိတာဟာလည္း စားရိတ္သက္သာၿပီး၊ လစာနည္းတဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာသာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

ဓာတ္ပုံ - ေအပီ
ျမန္မာႏုိင္ငံလုိ မိ႐ုိးဖလာ စုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းအေပၚ အားထားေနတာေတြ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လုိေနတယ္လုိ႔လည္း ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သတိေပးေနတာပါ။

ADB က စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြရဲ႔ အႀကီးအကဲျဖစ္တဲ့ ခ်န္ ယုံယီး ကေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြက အလုပ္သမား ျပႆနာေတြကုိ အာ႐ုံစုိက္ ေျဖရွင္းဖုိ႔ လုိေနၿပီလုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“စက္မႈတုိင္းျပည္အျဖစ္ အသြင္မေျပာင္းႏုိင္ေသးတဲ့ ၀င္ေငြနိမ့္က်တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏုိင္ငံေတြမွာ အစဥ္အလာ လုပ္ကုိင္ၾကတဲ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ အလုပ္သမားေတြ ပုိလွ်ံေနတဲ့ ျပႆနာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလုိ ၀င္ေငြနိမ့္တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြ အေနနဲ႔ အလုပ္အကုိင္ေတြ ပုိမုိဖန္တီးေပးတာ၊ မိ႐ုိးဖလာ လုပ္ငန္းေတြမွာ လုိတာထက္ ပုိေနတဲ့ လုပ္သားေတြကုိ ေျပာင္းေရႊ႔ အလုပ္လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ အားေပးတာေတြကုိ အဓိက လုပ္ၾကရမွာပါ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံလုိ ၀င္ေငြနိမ့္က်တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ အလုပ္အကုိင္ေတြ ဖန္တီးႏုိင္ဖုိ႔ ကုန္သြယ္မႈေတြနဲ႔ ျပည္ပက တုိက္႐ုိက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ပုိမုိလက္ခံတာ၊ ေက်းလက္ကေန ၿမိဳ႔ျပေဒသေတြကုိ ေရႊ႔ေျပာင္းေနထုိင္တာမ်ဳိးေတြနဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈေတြကုိ တုိးျမႇင့္တာေတြ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မယ္လုိ႔လည္း ADB ရဲ႔ အစီရင္ခံစာက အႀကံျပဳထားပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေက်းလက္ေဒသေန လူထုအေနနဲ႔ အစဥ္အလာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း လုပ္ငန္းေတြကုိ ဆက္လက္ လုပ္ကုိင္ေနၾကရဦးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘ႑ာေရးအရ သာမက၊ နည္းပညာနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအုံ တည္ေဆာက္မႈေတြနဲ႔ ပ့ံပုိးမႈေတြကုိပါ လုပ္ေဆာင္ၿပီး တုိးတက္မႈရေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔လည္း ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။
ဒီႏွစ္ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပည္ပပုိ႔ကုန္ေတြ တုိးျမင့္လာတာ၊ ၀င္ေငြရတဲ့ ေကာက္ပဲသီးႏွံ ေစ်းႏႈန္းေတြ တက္လာတာေၾကာင့္ ေက်းလက္ေန လူတန္းစားေတြရဲ႔ ၀င္ေငြဟာ အသင့္အတင့္ ပုိလာမယ္လုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ရာသီဥတု အေျခအေနေတြ ပုံမွန္ရွိေနတာ၊ ဒီႏွစ္မတ္လထဲမွာ တက္လာတဲ့ အစုိးရသစ္ရဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္ေတြ စတင္အေကာင္အထည္ ေပၚလာလိမ့္မယ္လုိ႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္ရေၾကာင္း ADB ရဲ႔ စီးပြားေရး ခန္႔မွန္းခ်က္ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတာပါ။

ဓာတ္ပုံ - ေအပီ
ကုန္ထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ စက္မႈလုပ္ငန္း အသြင္ကူးေျပာင္းမႈေတြနဲ႔ အလုပ္အကုိင္ေကာင္းေတြ ဖန္တီးဖုိ႔လည္း စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူေတြက တုိက္တြန္းေနပါတယ္။

ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ မက္ကြာရီ တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ တာနဲလ္ ကေတာ့ က်ဆင္းေနတဲ့ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ျပန္လည္ဦးေမာ့လာေစဖုိ႔ တုိင္းျပည္စီးပြားေရးပုံစံကုိ အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လုိေနသလုိ၊ လူမ်ားစု အက်ဳိးခံစားခြင့္ရွိတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ဖန္တီးႏုိင္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ျမင္ပါတယ္။
“စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈဆုိတာက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ ေျပာင္းလဲျဖစ္ထြန္း လာတယ္ဆုိတဲ့ သေဘာပါ။ ဒီထက္ပုိၿပီး အေရးႀကီးတာကေတာ့ စီးပြားေရးပုံစံဟာ စုိက္ပ်ဳိးေရးလုိ လုပ္ငန္းေတြကေန စက္မႈလုပ္ငန္းေတြကုိ ကူးေျပာင္းတာမ်ဳိး၊ ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ကုိင္တာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ရပါမယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရး တည္ေဆာက္ပုံကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္၊ ေတြ႔ႏုိင္တာကေတာ့ လူတခ်ဳိ႔အေနနဲ႔ သတၳဳတြင္းတူးလုပ္ငန္း၊ တျခားဒီလုိ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာ အက်ဳိးအျမတ္ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ခံစားေနရတာမ်ဳိး ရွိတယ္ဆုိေပမဲ့လည္း စီးပြားေရးမွာေတာ့ အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲတာေတြ မရွိပါဘူး။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈအတြက္ အလားအလာေတြ ရွိေနေပမဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ေဆာင္သြားဖုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့အေၾကာင္း အာရွဖြ႔ံၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) က အႀကံျပဳထားတာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းနဲ႔ ဆင္းရဲမဲြေတမႈ ေလ်ာ့က်ေရး အေျခအေနေတြဟာ အိမ္နီးခ်င္း တုိင္းျပည္ေတြရဲ႔ေနာက္မွာ ျပတ္က်န္ေနတဲ့အတြက္ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြ တုိးတက္ဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံသားေတြၾကား ၀င္ေငြမွ်တမႈရွိေစဖုိ႔နဲ႔ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈ က်ဥ္းေျမာင္းေအာင္ လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ရာမွာလည္း ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြအတြက္ စိတ္ခ်ရတဲ့ အေျခအေနေတြ ဖန္တီးတာ၊ လူမႈဖူလုံေရးနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအုံ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဘ႑ာေရးအရ ပံ့ပုိးမႈေတြ ပုိမုိေပးအပ္သြားဖုိ႔ စတာေတြ လုပ္ေဆာင္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ စီးပြားေရးခန္႔မွန္းခ်က္ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပထားတဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။

Ref:voaburmese